Polski
Higiena jamy ustnej pacjentów w warunkach Oddziału IT to jedna z kluczowych procedur pielęgnacyjnych przekładająca się bezpośrednio na obniżenie ryzyka jednego z najgroźniejszych powikłań związanych z pobytem w szpitalu – szpitalnego zapalenia płuc (HAP).
O szpitalnym zapaleniu płuc mówimy w sytuacji, kiedy zapalenie płuc rozwinie się po 48 godzinach od przyjęcia u pacjenta, u którego przy przyjęciu do szpitala nie obserwowano zapalenia płuc1. W obrębie HAP wyróżniamy dwa rodzaje rozwoju choroby:
– zapalenie płuc związane z wentylacją mechaniczną (ang. Ventilator-associated pneumonia, VAP)2
– zapalenie płuc niezwiązane z respiratorem (ang. non-ventilator hospital-acquired pneumonia, NV-HAP)2.
Mechanizm rozwoju HAP jest wprost powiązany z kolonizacją jamy ustnej pacjenta przez patogeny, które aspirowane do dróg oddechowych stwarzają ryzyko wystąpienia infekcji. Wystąpienie VAP u pacjenta wiąże się ze śmiertelnością na poziomie osiągającym nawet 25%. Aktualne wytyczne są zgodne co do samej procedury – szczotkowanie 2 razy dziennie, procedury z użyciem gąbki lub gąbki z odsysaniem między szczotkowaniem co 2 – 4 godziny. W ostatnim czasie zmieniła się natomiast rekomendacja dotycząca zalecanych substancji do higieny jamy ustnej. W wytycznych BACCN (2020) oraz SHEA (2022) chlorheksydyna nie jest zalecaną substancją do pielęgnacji jamy ustnej. Rekomendowane jest stosowanie chlorku cetylopirdyny (CPC) lub nadtlenku wodoru.
Poza samą substancją towarzystwa naukowe zgodnie podnoszą jeden z czynników jako niezwykle istotny – zachowanie zgodności z protokołem. Zatem wybierając produkt do higieny jamy ustnej pacjentów warto wybrać rozwiązanie kompleksowe, które będzie dla personelu na tyle intuicyjne w użyciu, aby procedura u każdego pacjenta była powtarzalna. Warto tym samym przeanalizować rozwiązania dostępne na rynku i wybrać takie, które będzie najbardziej przyjazne do stosowania. Niezwykle istotne jest również, aby wybrane rozwiązanie miało skuteczność potwierdzoną w realnym użyciu, np. w badaniach klinicznych. W takiej sytuacji możemy spodziewać się, że przy zachowaniu zgodności z protokołem zamierzone efekty w postaci redukcji czynnika VAP zostaną osiągnięte, ponieważ stosowane rozwiązanie już potwierdziło swoją skuteczność w warunkach klinicznych.
Poniżej przedstawiamy studium przypadku przeprowadzone przy użyciu zestawów firmy Stryker (SAGE) dedykowanych do toalety jamy ustnej dostępnych w ofercie Skamex.
Studium przypadku Czy ustrukturyzowany system toalety jamy ustnej w intensywnej terapii dorosłych może zmniejszyć liczbę przypadków zapalenia płuc związanego z wentylacją mechaniczną? Fundacja Szpitali Uniwersyteckich East Kent NHS (EKUHFT), Wielka Brytania2
W 2023 roku w jednym z ośrodków w obrębie EKUHFT wprowadzony został kompleksowy system do higieny jamy ustnej Stryker (SAGE). Celem badania była analiza skuteczności wprowadzonego zestawu na redukcję występowania przypadków VAP u pacjentów oddziałów intensywnej terapii. Do analizy zebrano dane retrospektywne z okresu trzech miesięcy, począwszy od lutego 2022 roku. Analiza skuteczności wprowadzonego systemu rozpoczęła się w 2023 roku, a przedstawione dane obejmują lata 2023 i 2024.
Zebrane wyniki ukazują redukcję przypadków VAP między rokiem 2022 a 2024 na poziomie aż 56%. Obserwowano również spadek dni pod respiratorem na poziomie 52% oraz skrócenie czasu pobytu w OIT o 31–40%. Co więcej, śmiertelność w badanej grupie pacjentów spadła o 25%, a nakłady na antybiotyki zostały obniżone o 50%. Poniższy wykres przedstawia współczynnik VAP w czasie od momentu wprowadzenia zestawów do higieny jamy ustnej Stryker (SAGE).
W latach 2022 obserwowano spadek współczynnika VAP za poziomu 8,19% w 2022 roku, do 4,6% w roku 2024.
Reasumując, procedura toalety jamy ustnej u pacjentów IT, mimo, że szeroko już w literaturze opisana cały czas podlega cyklicznym aktualizacjom, z których część rzuca całkiem nowe światło na to, co do pewnego momentu były standardem. Tak było między innymi z wycofaniem chlorheksydyny z zaleceń dotyczących stosowania jej w pielęgnacji jamy ustnej. Nie zmienia się natomiast aspekt uznawany za najważniejszy, czyli zgodność z protokołem i powtarzalność procesu.
System stosowany na oddziale powinien być zaprojektowany tak, aby ułatwiał pracę personelu, zamiast ją komplikować, np. koniecznością stosowania dodatkowych elementów czy przelewania płynów. Zatem decydując się na wprowadzenie w oddziale systemu do higieny jamy ustnej warto zwrócić uwagę na to, aby był on maksymalnie przyjazny w użyciu, a jednocześnie, aby jego skuteczność była potwierdzona w badaniach klinicznych. Jak pokazują wyniki takie rozwiązanie pozwala na osiągnięcie istotnej redukcji współczynnika VAP oraz pozwala zmniejszyć wydatki przeznaczane na antybiotyki, czy też poprzez skrócenie czasu pobytu pacjenta na oddziale.
W cytowanym badaniu dodatkowym elementem były kwestionariusze wypełniane przez personel po wprowadzeniu systemów do toalety jamy ustnej Stryker (SAGE). Jak ocenił personel „Stan i nawilżenie jamy ustnej pacjentów oraz częstotliwość pielęgnacji jamy ustnej uległy poprawie dzięki zastosowaniu systemów do pielęgnacji jamy ustnej. Systemy te stanowiły wizualne przypomnienie dla personelu o konieczności pielęgnacji jamy ustnej, gdyż były zawieszone obok łóżek pacjentów.”
Anand N, Kollef MH. The Alphabet Soup of Pneumonia: CAP, HAP, HCAP, NHAP, and VAP. Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine. 2009;30(1):3–9. doi:10.1055/s‑2004–815596
Davis J, Finley E.The Breadth of Hospital-Acquired Pneumonia: Nonventilated versus Ventilated Patients in Pennsylvania. Pennsylvania Patient Safety Authority. 2012;9(3):99–105.
Can a Structured Mouth Care System in Adult Critical Care Reduce Ventilator-Associated Pneumonia? East Kent University Hospitals NHS Foundation Trust (EKUHFT), United Kingdom