English
Jednorazowe rękawice medyczne mają chronić osobę je noszącą, a także zapobiegać transmisji patogenów i zanieczyszczeń biologicznych pomiędzy pacjentami. Właściwości ochronne rękawiczek są utrzymane, po warunkiem utrzymania efektywności przestrzegania zasad prawidłowego ich użytkowania. Jakie czynniki mogą wpływać na pogorszenie właściwości rękawiczek medycznych i ochronnych oraz jakich błędów unikać?
Od czego zależy ochrona zapewniana przez rękawiczki?
Rękawice medyczne są podstawowym narzędziem profilaktycznym stosowanym w praktyce szpitalnej. Chronią dłonie przed przypadkowym zabrudzeniem materiałem biologicznym i zapobiegają jego przenoszeniu. Za właściwości ochronne rękawiczek odpowiada przede wszystkim materiał, z którego zostały wykonane. W powszechnym użyciu są rękawiczki nitrylowe (z gumy syntetycznej) oraz lateksowe i winylowe.
Przenikanie mikroorganizmów
Rękawice muszą stanowić barierę dla mikroorganizmów. Europejska norma EN 455-1 określa, że każda seria rękawiczek musi być pod tym względem kontrolowana i uzyskać odpowiedni poziom AQL, podczas testu wodnego. Dla rękawic medycznych wynosi on maksymalnie 1,5 – im niższy poziom, tym rękawica jest bardziej szczelna. Obecnie wiele rękawic, zwłaszcza nitrylowe posiada obniżony poziom AQL wynoszący 1,0. Poziom AQL (szczelności) jest kontrolowana obowiązkowo, dla każdej partii produkcyjnej wykonuje się wyrywkowe test wodny wykrywający ilość dziurawych rękawic.
Inną standardową procedurą testującą jest badanie odporności materiału na wirusy i patogeny pochodzące z krwi za pomocą bakteriofaga Phi-X 174. Ma on niezwykle małą średnicę (27 nm). Dla porównania wirus HIV ma ok. 100-150 nm, wirus HBV 42-47 nm, wirus HCV 30-38 nm. Jeżeli więc bakteriofag Phi-X 174 nie jest w stanie przeniknąć przez rękawice, to większe wirusy również tego nie zrobią.
Pozostałe wymagania i badania dotyczące barierowości, czy właściwości ochronnych rękawiczek określają normy EN 455-1-2-3-4, a także EN 374-2-3. Wykaz norm dla rękawic i omówienie oznakowania przeczytasz tutaj.
Odporność na uszkodzenia
Właściwości ochronne rękawiczek przeciwko przenikaniu patogenów są utrzymane dopóki nie dojdzie do mikrouszkodzeń powierzchni rękawiczki, a może się to stać na przykład podczas zakłucia igłą i przebicia materiału. Jest to jednak sytuacja na tyle oczywista, że moment przebicia łatwo zauważyć.
Mniej oczywiste są natomiast sytuacje, w których pogorszenie właściwości rękawiczek medycznych zachodzi podczas nieprawidłowego zakładania lub zdejmowania rękawic, błędnego ich użytkowania lub przechowywania. W takich sytuacjach może dojść do naruszenia powłoki i powstania niewidocznych mikrouszkodzeń, które potencjalnie mogą stać się wrotami zakażenia.
Aby zminimalizować ryzyko tego typu uszkodzeń, które wpływają na obniżenie ochrony, rękawiczki produkowane są w taki sposób, by były zarówno elastyczne, jak i odporne na rozciąganie. W tym zakresie rękawice lateksowe i nitrylowe sprawdzają się bardzo dobrze i zapewniają doskonałą ochronę zarówno pod względem przenikania patogenów, jak i powstawania mikrouszkodzeń.
Odporność na substancje chemiczne
Właściwości ochronne rękawiczek mogą zmniejszyć także substancje chemiczne, z którymi personel medyczny ma kontakt. Pewne oleje, tłuszcze, ozon czy inne środki chemiczne mogą osłabiać strukturę lateksu lub syntetycznej gumy, zwiększając ryzyko ich pękania. W takiej sytuacji lepszym wyborem będą rękawice winylowe, które choć mniej elastyczne i bardziej podatne na rozdarcia, stanowią lepszą ochronę w warunkach, gdy istnieje prawdopodobieństwo kontaktu z wyżej wymienionymi substancjami. O różnicach pomiędzy materiałami, z których zostały wykonane rękawiczki, przeczytasz tutaj.
Procesy starzenia się rękawiczek
Ostatnim istotnym czynnikiem, który wpływa na pogorszenie właściwości rękawiczek medycznych jest proces starzenia. Ma realny wpływ na barierowość materiału i jego sztywność. Upływ czasu zwiększa podatność materiału na rozdarcia i mikrouszkodzenia. Dlatego nie należy stosować rękawic medycznych po terminie ważności, ani przechowywanych w nieodpowiednich warunkach, mogących mieć wpływ na przyspieszone starzenie się materiału.
Co wpływa na ochronę? Nieprzestrzeganie zasad
Rękawiczki stanowią doskonałą ochronę dla użytkownika, jednak nie można przy tym zapominać o przestrzeganiu zasad higieny rąk, a także o prawidłowym zakładaniu i zdejmowaniu rękawiczek. To właśnie na etapie zdejmowania rękawic zabrudzonych płynami fizjologicznymi często dochodzi do przypadkowego przeniesienia patogenów na skórę. Z tego względu niezwykle ważne jest, aby po zdjęciu rękawiczek dokładnie umyć bądź zdezynfekować ręce, co wpływa na ochronę przed zakażeniami szpitalnymi. Konieczna jest znajomość techniki higieny rąk, by mieć pewność, że na skórze i pod paznokciami nie pozostaną żadne niedomyte miejsca.
Bibliografia:
1. Katarzyna Majda, Sławomir Gondek, Zmniejszenie ilości zakażeń szpitalnych poprzez odpowiedni dobór rękawic, Skamex Sp. z o.o. Sp.k.
2. Sylwia Łagan, Magdalena Markiewicz, „Ocena wybranych właściwości fizykochemicznych rękawiczek diagnostycznych”, Aktualne Problemy Biomechaniki, nr 14/2017, s. 29-36;
3. Sławomir Gondek, „Porównanie cienkich rękawic diagnostyczno-ochronnych lateksowych i nitrylowych w kontekście poziomu ochrony przed Covid-19 oraz innymi zagrożeniami.”, skamex.com.pl
4. Kinga Przygoda, Rękwice medyczne – skuteczna bariera ochronna zespołu operacyjnego – MercatorMedical Protecting (30.11.2015);
5. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, „Rękawice chroniące przed czynnikami biologicznymi”, ciop.pl