English
lic. rat.med. Jerzy A. Kozłowski
Zapewnienie właściwej higieny i ochrony podczas zabiegów stomatologicznych ogranicza ryzyko przenoszenia infekcji z jednej osoby na drugą. Jest to niezwykle ważny aspekt bezpieczeństwa lekarza, personelu i pacjenta. Jak wybrać rękawice dla stomatologa i dentysty?
Mikroflora jamy ustnej
Jamę ustną zasiedla około 700 gatunków mikroorganizmów, głównie są to bakterie i grzyby, w mniejszych ilościach inne patogeny. Nie kolonizują jamy ustnej jednorodnie, lecz w dwóch głównych niszach ekologicznych stanowiących lepsze środowisko do rozwoju: w tkankach miękkich (gładkie powierzchnie błony śluzowej, brodawkowata powierzchnia języka) oraz w tkankach twardych zęba [1]. Mikroflora jamy ustnej człowieka tworzy się bezpośrednio po urodzeniu, początkowo są to bakterie Streptococcus salivarius, S. mitis, S. oralis, następnie bakterie Gram-ujemne beztlenowe, a na późniejszym etapie mikroflora jest reprezentowana głównie przez bakterie: Streptococcus, Veillonella, Fusobacterium, Porphyromonas, Prevotella, Treponema, Neisseria, Haemophilus, Eubacteria, Lactobacterium, Capnocytophaga, Eikenella, Leptotrichia, Peptostrep-tococcus i Propionibacterium [2]. Oprócz naturalnej flory bakteryjnej jamę ustną człowieka mogą zasiedlać też grzyby zwłaszcza z rodziny Candida, Saccharomyces, Aspergillus, Cryptococcus, Fusarium, Alternaria i Clado-sporium. Jama ustna stanowi miejsce bytowania wielu wirusów ssaczych, reprezentowanych przez TTV (torque teno virus) np. HBV, HCV, circowirusy, herpsewirusy, w tym HSV (Herpes simplex virus) oraz EBV (Epstein-Barr virus) [2]. Trzeba także mieć na względzie ryzyko przeniesienia wirusa SARS-CoV-2 odpowiedzialnego za chorobę COVID-19 [3].
Wymienione przykłady to zaledwie niewielka część mikroflory jamy ustnej. Większość bakterii jest niegroźna w stabilnych warunkach homeostazy organizmu, jednak gdy zostaną przeniesione na innego nosiciela, mogą stanowić poważne zagrożenie zarówno dla dentysty, jak i dla samego pacjenta. Przeczytaj też artykuł na temat zmniejszenia zakażeń szpitalnych poprzez odpowiedni dobór rękawic.
Oprócz tego, że rękawiczki dentystyczne stanowią ochronę przed materiałem biologicznym, są też barierą przed stosowanymi w gabinecie środkami mogącymi podrażnić skórę lub wywołać alergię.
Rękawiczki dla stomatologa – podstawowa ochrona
Jednorazowe rękawiczki są skuteczną barierą pod warunkiem ich prawidłowego stosowania i przestrzegania zasad higieny. Dentystyczne rękawiczki jednorazowe zbyt często jednorazowe są tylko z nazwy, a personel w tych samych rękawiczkach wykonuje wiele czynności, np. obsługuje sprzęt stomatologiczny, operuje w jamie ustnej pacjenta, obsługuje aparat do zdjęć rtg, wypełnia kartę pacjenta, odbiera rozmowy telefoniczne itd. Robiąc to w jednych rękawiczkach, ochrona jest tylko pozorna. Rękawiczki muszą być wymieniane po każdej czynności, w której zachodził kontakt z patogenami i ryzyko przeniesienia ich na inne obiekty.
Czym muszą charakteryzować się rękawice dla dentysty?
Rękawiczki jednorazowe dla stomatologa możemy podzielić na niejałowe oraz jałowe. Te pierwsze wykorzystywane są najczęściej i służą do czynności niewymagających zachowania sterylności. Większość zabiegów dentystycznych wykonywana jest z zastosowaniem zwykłych środków ochrony osobistej – rękawiczek jednorazowych, maseczki ochronnej na usta i nos oraz okularów lub przyłbicy, a także z wykorzystaniem środków antyseptycznych [3]. Natomiast jałowe rękawiczki stomatologiczne wykorzystywane są podczas czynności wymagających zachowania sterylności, np. w zabiegach chirurgii stomatologicznej, najlepiej do tego nadadzą się jałowe rękawice chirurgiczne.
Zastanawiając się nad tym, jakie zamówić rękawiczki do gabinetu stomatologicznego, czy dentystycznego, trzeba wziąć pod uwagę kilka parametrów:
-
wytrzymałość na rozdarcia – manipulowanie w obrębie jamy ustnej stwarza zwiększone ryzyko uszkodzenia rękawic, zwłaszcza na zębach. Materiał musi być więc odporny na przetarcia i rozdarcia, ale jednocześnie na tyle cienki, by nie zaburzał czucia.
-
kontrolę – zbyt gruby materiał mocno ogranicza zmysł dotyku i możliwość wykonywania precyzyjnych ruchów. Rękawice dla stomatologa i dentysty muszą zapewniać dobre czucie, nie mogą więc być zbyt grube. Niektóre modele mają również chropowate wykończenia na opuszkach palców, dzięki czemu pozwalają na bezpieczny chwyt urządzenia, a jednocześnie nie ograniczają odczuć.
-
dopasowanie do dłoni – rękawiczki stomatologiczne muszą być dobrze dopasowane, by zbytnio nie opinały dłoni, ale też nie zsuwały się podczas pracy.
-
potencjalne alergeny – lateks jest materiałem o właściwościach potencjalnie uczulających, co stanowi ryzyko dla lekarza, który jest podatny na uczulenie, ale też dla pacjenta. Z tego względu warto mieć w gabinecie stomatologicznym rękawiczki nitrylowe lub winylowe przynajmniej jako alternatywę.
Bibliografia:
1. Chałas R., Wójcik-Chęcińska I., Woźniak M. J., Grzonka J., Święszkowski W., & Kurzydłowski K. J. (2015). Płytka bakteryjna jako biofilm–zagrożenia w jamie ustnej oraz sposoby zapobiegania. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 69. s. 1140-1148
2. Binek M. (2012). Mikrobiom człowieka–zdrowie i choroba. Postępy Mikrobiologii, 51(1), 27-36.
3. Aleksandra L., COVID-19 a praca lekarza dentysty, termedia.pl (24.03.202);