English
Lek. Sławomir Gondek
Jednym z fundamentalnych aspektów pracy każdego pracownika ochrony zdrowia jest higiena rąk oraz noszenie rękawic medycznych. Te, tak bardzo podstawowe i codzienne czynności mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, które często są bagatelizowane. W rzeczywistości, jak pokazują badania, nawet do 80% pielęgniarek i lekarzy* zmaga się z różnorodnymi problemami skórnymi, a ich ręce – narzędzie pracy i symbol troski o pacjenta – często są się źródłem bólu i dyskomfortu, jak również mogą stać się źródłem zagrożenia dla pacjentów.
Rzadko dyskutowany problem
Według badań opublikowanych w „Annals of Work Exposures and Health” od 12,9% do 23% lekarzy doświadcza zapalenia skóry związanego z noszeniem rękawic, szczególnie dotknięci są ginekolodzy, interniści i chirurdzy. Te dane powinny budzić niepokój, szczególnie w kontekście tego, że praca lekarzy opiera się na bezpośrednim kontakcie z pacjentami, a zdrowie ich dłoni ma bezpośredni wpływ na jakość opieki, jaką są w stanie zapewnić.[1]
Problemy skórne najczęściej manifestują się jako podrażnienia, suchość, pęknięcia naskórka, a w bardziej zaawansowanych przypadkach, jako wypryski kontaktowe, które mogą prowadzić do bolesnych owrzodzeń. Przyczyną jest przede wszystkim długotrwały kontakt skóry z wewnętrzną powierzchnią rękawic prowadzący do mechanicznych otarć, który odbywa się dodatkowo w warunkach znacznie podniesionej wilgotności wskutek okluzji oraz w obecności wielu agresywnych chemicznie składników potu. Niebagatelny wpływ ma również częste stosowanie środków do dezynfekcji skóry, które wywierają szczególnie negatywny wpływ na stan skóry w sytuacja nagłych, gdy rękawice są nakładane zanim środek dezynfekcyjny całkowicie odparuje. [2]
Brak świadomości
Wielu pracowników ochrony zdrowia nie zdaje sobie sprawy, że podrażnienia i problemy skórne, z którymi się borykają, nie są jedynie „normalnym” elementem ich pracy. Często, w codziennym pośpiechu bagatelizują objawy, myśląc, że są one nieuniknione. Permanentny brak czasu związany z niedoborami kadrowymi oraz wielka waga i odpowiedzialność wykonywanych zadań powoduję, że próby rozwiązanie tych problemów odkładane są na później. Rzeczywistość jest jednak inna – odpowiednie podejście do pielęgnacji rąk oraz stosowanie właściwie dobranych rękawic może znacząco zmniejszyć, a nawet wyeliminować te problemy.
Niestety, jak wynika z badań opublikowanych w „International Archives of Occupational and Environmental Health”, świadomość zagrożeń wynikających z nieodpowiedniej ochrony rąk jest wciąż niska, a brak szkoleń i edukacji w tym zakresie przyczynia się do narastania problemu.[3]
Uszkodzona bariera skórna – droga do zakażeń krzyżowych
Jednym z najbardziej niepokojących skutków uszkodzonej bariery skórnej jest zwiększone ryzyko zakażeń krzyżowych. Skóra jest naturalną barierą ochronną przed patogenami, a jej uszkodzenie otwiera drogę dla bakterii, wirusów i grzybów. Pielęgniarki i lekarze, którzy zmagają się z podrażnieniami i mikrouszkodzeniami skóry dłoni, są trzykrotnie bardziej narażeni na nosicielstwo wielolekoopornych drobnoustrojów. Patogeny te mogą przenosić się na pacjentów, powodując groźne dla życia i zdrowia zakażenia nabyte w szpitalu. Nie można [pominą również aspektu finansowego, leczenie powikłań zakaźnych generuje znaczne koszty dla systemu opieki zdrowotnej.[1]
Zakażenia krzyżowe są jednym z najczęstszych zagrożeń w placówkach medycznych i stanowią poważne wyzwanie dla współczesnej medycyny. Badania opublikowane w „Journal of the American Academy of Dermatology” jednoznacznie pokazują, że uszkodzona bariera skórna znacząco zwiększa to ryzyko.[1]
Straty finansowe związane z absencją chorobową
Podrażnienia skóry dłoni mogą nie tylko wpływać na komfort pracy, ale także prowadzić do absencji chorobowej. Pracownicy ochrony zdrowia, którzy cierpią na przewlekłe problemy skórne, często zmuszeni są do przerw w pracy, aby leczyć swoje dolegliwości. Według badań przeprowadzonych przez „Occupational Medicine”, absencja chorobowa spowodowana problemami skórnymi może kosztować szpitale tysiące złotych rocznie [3]. Szczyt absencji chorobowej związanej z problemami skórnymi wg danych ZUS przypada w najbardziej zawodowo grupie wiekowej od 40 do 59 lat. [4]
Nieobecność personelu medycznego z powodu chorób skóry prowadzi do dodatkowego obciążenia innych pracowników, co z kolei może wpłynąć na jakość opieki nad pacjentami oraz generować koszty związane z zastępstwem i dodatkowym szkoleniem personelu. Wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań, takich jak rękawice wzbogacone o składniki ochronne i regenerujące, może przyczynić się do zmniejszenia tych strat i poprawy zdrowia personelu.
Wyciąg z owsa – naturalne rozwiązanie dla zdrowej skóry rąk
Jednym z potencjalnych rozwiązań, które mogłoby pomóc w walce z problemami skórnymi, jest zastosowanie rękawic medycznych z dodatkiem wyciągu z owsa. Owies (Avena sativa) znany jest ze swoich wyjątkowych właściwości pielęgnacyjnych, które mogą przynieść ulgę skórze narażonej na częsty kontakt z drażniącymi substancjami.
Wyciąg z owsa jest bogaty w beta-glukany, które mają właściwości nawilżające, łagodzące i regenerujące. W badaniach klinicznych wykazano, że regularne stosowanie preparatów zawierających ekstrakt z owsa znacząco poprawia nawilżenie skóry i redukuje objawy podrażnień. Ponadto, owies posiada naturalne właściwości antyoksydacyjne, które pomagają chronić skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki, co jest szczególnie ważne w kontekście długotrwałego noszenia rękawic.[5]
Potencjalne zalety wyciągu z owsa w rękawicach medycznych
1. Łagodzenie podrażnień
Wyciąg z owsa jest naturalnym środkiem przeciwzapalnym, który łagodzi podrażnienia i redukuje zaczerwienienia skóry. Dla pielęgniarek i lekarzy, którzy noszą rękawice przez długie godziny, jest to szczególnie ważne, ponieważ pomaga zmniejszyć dyskomfort i ryzyko rozwinięcia się poważniejszych problemów skórnych.[5]
2. Nawilżenie
Owies jest znany ze swoich właściwości nawilżających. Beta-glukany zawarte w wyciągu tworzą na skórze ochronny film, który zatrzymuje wilgoć i zapobiega jej utracie, co jest kluczowe dla utrzymania zdrowej skóry w warunkach pracy, które często sprzyjają wysuszaniu naskórka.[5]
3. Regeneracja skóry
Dzięki zawartości witamin i minerałów, owies wspomaga regenerację skóry, przyspieszając procesy gojenia drobnych ran i mikrouszkodzeń naskórka. Regularne stosowanie rękawic z wyciągiem z owsa może znacząco poprawić stan skóry dłoni, nawet przy intensywnym użytkowaniu.[5]
4. Ochrona antyoksydacyjna
Antyoksydanty zawarte w wyciągu z owsa pomagają neutralizować wolne rodniki, które przyspieszają procesy starzenia się skóry. Dla personelu medycznego, który codziennie naraża swoje ręce na kontakt z różnymi chemikaliami, ochrona antyoksydacyjna jest dodatkowym atutem. Dzięki temu, skóra dłoni pozostaje zdrowsza i bardziej odporna na uszkodzenia spowodowane czynnikami zewnętrznymi.[5]
Podsumowanie: konieczność wprowadzenia zmian
Problem podrażnień i chorób skóry rąk wśród pracowników ochrony zdrowia jest poważny i zasługuje na większą uwagę. Wprowadzenie do szerokiego użycia rękawic medycznych z dodatkiem wyciągu z owsa mogłoby stanowić istotny krok w kierunku poprawy warunków pracy pielęgniarek i lekarzy, a tym samym podniesienia jakości opieki nad pacjentami. Odpowiednie zrozumienie i adresowanie tego problemu są kluczowe, aby zapewnić, że pracownicy ochrony zdrowia mogą wykonywać swoje obowiązki w sposób bezpieczny, komfortowy i skuteczny.
Warto również podkreślić, że działania prewencyjne i odpowiednie środki ochrony indywidualnej mogą znacząco wpłynąć na zmniejszenie absencji chorobowej oraz na obniżenie kosztów związanych z zastępstwami i leczeniem schorzeń skórnych personelu medycznego. Inwestowanie w nowoczesne rozwiązania, takie jak rękawice z dodatkiem wyciągu z owsa, nie tylko poprawia jakość życia i pracy pracowników, ale również przekłada się na efektywność i jakość opieki medycznej.
*-niepublikowane badania własne autora
Literatura:
1. Henning, M. A. S., Jemec, G. B., & Ibler, K. S. (2021). Occupational skin disease in physicians: A review of the literature. *Annals of Work Exposures and Health*, 65(1), 11-25. doi: 10.1093/annweh/wxaa091
2. Epidemiology of occupational dermatoses associated with personal protective equipment use in the COVID-19 pandemic: Risk factors and mitigation strategies for frontline health care workers. *Journal of the American Academy of Dermatology*. (2022). doi: 10.1016/j.jaad.2022.05.001
3. Quaade, A. S., Simonsen, A. B., Halling, A. S., Thyssen, J. P., & Johansen, J. D. (2021). Prevalence, risk factors, and prevention of occupational contact dermatitis among professional cleaners: a systematic review. *International Archives of Occupational and Environmental Health*, 84(6), 361-374. doi: 10.1007/s00420-021-01648-3
4. Absencja chorobowa w 2023 roku, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych ZUS, opracowanie: Ewa Karczewicz Agnieszka Sikora, Wydział Badań Statystycznych, źródło: https://www.zus.pl/documents/10182/39590/Absencja+chorobowa+w+2023+roku.pdf/57361117-44fc-4c48-ecad-82685bebdb32?t=1716895964320
5. Capone K, Kirchner F, Klein SL, Tierney NK. Effects of Colloidal Oatmeal Topical Atopic Dermatitis Cream on Skin Microbiome and Skin Barrier Properties. J Drugs Dermatol. 2020 May 1;19(5):524-531. PMID: 32484623.